در شرایطی که در یک نظام رای‌گیری فارغ از شمارش تعداد رای‌دهندگان، فقط یکی از رای‌دهندگان نظر مخالف با بقیه داشته باشد می‌توانند نتیجه را که حاصل رای اکثریت است لغو کنند، در این حالت است که می‌گویند رای وتو شده است.
به گزارش شهرآرانیوز، کلمه وتو (veto) به معنای «من منع می‌کنم» است. در شرایطی که در یک نظام رای‌گیری فارغ از شمارش تعداد رای‌دهندگان، فقط یکی از رای‌دهندگان نظر مخالف با بقیه داشته باشد می‌توانند نتیجه را که حاصل رای اکثریت است لغو کنند، در این حالت است که می‌گویند رای وتو شده است. رای وتو در سازمان ملل متحد نیز وجود دارد که به آن حق وتو می‌گویند.
منشا «وتو»
VETO، این لغت لاتین به «من مخالفم» ترجمه می‌شود و به حق رد لوایح که از اختیارات حکام دادگاه مردم در رم قدیم بوده است اطلاق می‌شود. قضات از طبقات بالا قوانینی وضع می‌کردند که دادگاه نمی‌پذیرفت و حق داشت آن را ملغی سازد. اصل و منشأ «حق وتو» را از اینجا دانسته‌اند.
مفهوم «وتو» در عصر جدید
وتو امروزه در شورای امنیت سازمان ملل به رأی منفی هر یک از پنج عضو دائم آن شورا اطلاق شده است. «هر یک از پنج عضو دائمی شورای امنیت می‌تواند با دادن رأی منفی از صدور قطعنامه‌ای در شورای امنیت جلوگیری کند. این رأی منفی را که مانع از تصویب قطعنامه می‌شود «وتو» می‌نامند. یک سال پس از تأسیس سازمان ملل متحد، با مخالفت نماینده شوروی در سازمان ملل با یکی از پیشنهاد‌های شورای امنیت، برای اولین بار، در شانزدهم فوریه ۱۹۴۶ میلادی حق وتو مورد استفاده قرار گرفت. این حق تنها منحصر به پنج عضو دائمی این شورا یعنی آمریکا، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین است. طرح اصلی حق وتو در کنفرانس یالتا در سال ۱۹۴۵ میلادی توسط انگلیس، آمریکا و شوروی به تصویب رسید و بعد‌ها در منشور سازمان ملل متحد، گنجانده شد. از آن زمان تاکنون، اعتراضهای متعددی از جانب کشورهای جهان به حق وتو انجام شده است، این کشورها حق وتو را که به پنج عضو دائم شورای امنیت اجازه می‌دهد به خاطر منافع خود در مقابل تصمیمات شورای امنیت یا سازمان ملل بایستند، مخالف اصول دموکراسی و برابری کشورها در سطح جهانی میدانند.
درج نشدن واژه «وتو» در منشور ملل متحد
به رغم کاربرد گسترده وتو توسط اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، در منشور ملل متحد هرگز از واژه «وتو» استفاده نشده است. اختیار یا به نوعی حق وتوی اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد از مفهوم مخالف ماده ۲۷ منشور ناشی شده که تأکید دارد قطعنامه‌های شورای امنیت با ۹ رأی موافق از مجموع ۱۵ رأی کشورهای عضو با این شرط که هر پنج عضو دائم موافق باشند به تصویب می‌رسد. بنابراین عدم موافقت هر کدام از اعضای دائم با یک قطعنامه به مثابه وتوی آن از سوی آن عضو است.
کارکرد حق وتو
حق وتو که به‌شکل رأیِ مخالف یا منفی است موجب تصویب‌نشدن قطعنامه و از طرفی مانع مذاکره می‌شود. در مواردی که در شورای امنیت باید برای تصویب قطعنامه، هر پنج عضو دائمی و حداقل چهار عضو غیردائمی رأی مثبت بدهند، در صورت رأی منفی یکی از اعضای دائمی، قطعنامه تصویب نمی‌شود. همچنین اعضای دائمی شورای امنیت می‌توانند از حق وتو برای جلوگیری از انجام مذاکرات نیز استفاده کنند. به‌این‌صورت که اگر نماینده‌ای (عضو شورا) پیشنهادی به شورا بدهد، ابتدا شورا باید رأی دهد که آیا پیشنهاد مذکور جزو مسائل نظام‌نامه‌ای است یا خیر و در مرحله بعد برای ماهیت موضوع تصمیم بگیرند. نکته دیگر آنکه حق وتو باید به‌صورت رأی مخالف باشد، یعنی رأی ممتنع و غیبت در جلسه شورا موجب وتوی تصمیم نمی‌شود.
استفاده از حق وتو
بیشترین میزان استفاده از حق وتو تا سال ۲۰۱۷ توسط روسیه، سپس آمریکا، انگلیس، فرانسه و کمترین میزان استفاده توسط چین بوده است. تا قبل از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، نیمی از موارد استفاده از حق وتو توسط شوروی بود و پس از آن آمریکا بیشترین استفاده از حق وتو را داشته است. بیشتر مواردی که آمریکا حق وتو را استفاده کرده، مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت علیه رژیم صهیونیستی است که آمریکا به این قطعنامه‌ها رأی منفی می‌دهد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
